Salon - miejsca przy kominku

tak niewiele żądam

tak niewiele pragnę

tak niewiele widziałem

tak niewiele zobaczę

tak niewiele myślę

tak niewiele znaczę

tak niewiele słyszałem

tak niewiele potrafię

wolność kocham i rozumiem

wolności oddać nie umiem

— wczesna noc dwudziestego drugiego listopada 1958 —

Chłód murów domostwa rekompensować miały niewielkie przejawy ciepła — w gruncie rzeczy liche i ponure, wszakże żałośnie dobijające się do świadomości byle zająknięciem ognia, roztrzaskującego się dogasaniem w granicach gotyckiego paleniska. Mrok tych samych korytarzy rozbudzać miały strugi zimnego światła, za dnia wpadające do środka drogą wysokich okiennic; teraz jednak na dworze panowała już ciemna głębia listopadowego wieczora, ta iście przygnębiająca aura jesieni przeistaczającej się z wolna w zimę. Ostatnie podrygi beztroski, wraz z pojedynczymi ognikami żaru, oświetlającymi teraz jasne, matowe, może nawet nieco ziemiste kanty jego twarzy, przebiegły dreszczem wzdłuż oblicza i pleców, by na końcu zastygnąć w kłębie mlecznego dymu jego papierosa. Było w tym wszystkim sporo nihilistycznej dekadencji, choć nigdy dotąd nie należał przecież do podległych kryzysom pesymistów; było w tym wszystkim sporo nad wyraz ludzkiego zwątpienia, choć nigdy dotąd nie silił się na konieczność decyzyjności podobnego kalibru. Dorosłość, tym właśnie była? Zrozumieniem, że perfekcyjnie zaprojektowany w głowie scenariusz ostatecznie rozgrywany jest na deskach pozbawionego renomy teatru? Pojęciem, że ten sam dramat, zamiast komedii, widnieje jakimś fatalnym gatunkiem, zakończonym niespodziewanie tragicznym twistem? Doświadczeniem, w którym przyszłość okazywała się nigdy nienapisanym aktem czwartym i piątym, choć reżyser zezwolił wyłącznie na trzy? W istocie rozgoryczenie nie dopadło go jeszcze w całości, w istocie zapragnął myśleć o sztuce własnego życia w optymistycznych kolorach, bo wieści nakazywały wręcz tak o nich dywagować; po części miało się spełnić też chyba jedno z jej skrytych marzeń, tych wyczekiwanych w presji mijających lat. Dlaczego więc martwił się tą konfrontacją, drżąc niepewnie w nieświadomości jej reakcji? Dlaczego więc spodziewał się jej nadejścia z myśleniem podobnym ofierze oczekującej na wyrok, dość żałośnie próbując ułożyć w słowa wszystkie z dręczących go teraz uwag?
Z obawy. Wewnętrznej obawy o jej niezadowolenie, o jej rozczarowanie, o jej niechęć. Bo przecież kolejność powinności nie została zachowana; bo przecież nie zyskał oficjalnego pozwolenia, nie usidlił tamtej wpierw małżeństwem, nie postępował w zgodzie z nadanym od obydwu rodzin błogosławieństwem.
Z obawy. Wewnętrznej obawy o to, że układane przezeń postanowienia ostatnich godzin kilkunastu okażą się niefortunnie niesprzyjające. Bo przecież tamta nigdy go nie kochała i pokochać już nigdy nie miała, ale społeczna presja i nieme oczekiwania wszystkich spoczywały na jego barkach, podszeptując do ucha niecne przypomnienia o konsekwencjach podejmowanych czynów.
A przy tym, przy tym nie mógł wiedzieć, że to, co chciał nazywać miarą wpadki, prędzej przypominać mogło wykalkulowane próby poszukiwania alternatyw. Z dala od minionych koncepcji poślubienia starego Karkaroffa, a jednak wciąż w granicach utęsknionej wygody i niezawodności.
Nienormalne. Nienormalne, że tym razem potrzebowała go bardziej, niż on jej kiedykolwiek wcześniej. Być może dlatego właśnie instynkt przywiódł go do matki, której ufał w pełni jako jedynej, od której zasłyszeć chciał chyba świadectwo, że postępuje jak należy. Albo przeciwnie, że powinien otrząsnąć się z letargu, nim było za późno.
— Naleję ci czegoś — stwierdził z początku, gdy pojawiła się wreszcie w przestrzeni salonu; oczy przemknęły prędko po jej spiętej sylwetce, nim dotarły do barku z alkoholem i wybrały stamtąd nęcący kolorem bursztynu koniak. Niewielki kieliszek prędko odnalazł jej palce, a on zasiadł gdzieś naprzeciwko, zawczasu pozbywając się jeszcze wypalonego doszczętnie kiepa. — Państwo Crabbe wpłacili dziś zadatek, a madame Mericourt uiściła wszystkie należności. Jedna płaczka jest na chorobowym, dobrze byłoby znaleźć za nią doraźne zastępstwo — napomknął formalnie, w atmosferze prostej gadki o obowiązkach, którą zwykli wymieniać się niemalże codziennie. Ale wstęp ten miał być krótki, pozorowany, bo zbyt długo udawał już, że nic się nie dzieje. — Jest coś, o czym musimy teraz porozmawiać — płynnie przerzucił się na bułgarski, jakby w poszukiwaniu anonimowości, albo całkowitej przejrzystości. Bo to był właśnie jego język ojczysty, w nim wszakże najłatwiej wyrażało się wszystko to, co serce chciałoby przekazać. Miał nadzieję, że nie zdołała jeszcze dostatecznie wyprzeć tej mowy z pamięci. — Masz dla mnie czas? To ważne — zapowiedział po chwili, jakby w próbie przedłużenia werdyktu, który niechcianym zwlekaniem ciągnął się spowolnioną dłużyzną. Bo na usta cisnęła się tylko żenująca konstatacja, zarezerwowane dla słabych przyznanie do błędu.
Przepraszam, mamo. Okropnie namieszałem.